Zlatni bor je retka i gotovo zaboravljena varijanta belog bora (Pinus sylvestris), prepoznatljiva po svojim zlatnožutim iglicama. Ova neobična pojava nije nasledna – boja ne potiče iz semena, već iz spontane somatske promene, što znači da se zlatni bor ne može razmnožavati na prirodan način. Zbog toga se jedina šansa za njegov opstanak krije u – kalemljenju.

Upravo zbog toga danas u Srbiji postoje samo četiri poznata stabla ove vrste. Vremenom su mnogi primerci nestali, delom usled vremenskih nepogoda, delom zbog toga što mladice rastu s običnom zelenom bojom, gubeći tako svoju najvredniju osobinu – zlatnu nijansu iglica.

Prvi zapis o zlatnom boru ostavio je Josif Pančić još 1875. godine, misleći da je reč o deformaciji crnog bora. Tek kasnije je češki botaničar Novak potvrdio da je u pitanju poseban varijetet. Sredinom 20. veka šumarski inženjer Salih Omanović otkrio je drugi primerak, dok je 1994. godine dr. Mihailo Tošić pronašao još jedan i – najvažnije – uspeo da sačuva njegov genetski materijal. Sa sušenog stabla uzeo je nekoliko zdravih grančica i nakalemio ih na sadnice belog bora na svom imanju kod Požege.

Jedini način da se očuva zlatni bor jeste vegetativno kloniranje, odnosno kalemljenje, jer – kako objašnjava dr. Tošić – „kod ovakvog stabla mutacija je somatska, što znači da potomstvo ne nasleđuje sve osobine koje je roditeljsko stablo imalo“. Drugim rečima, iz semena zlatnog bora nikla bi sasvim obična biljka. „Jedini način da se fiksira genotip ovog bora jeste da se klonira kalemljenjem; u suprotnom, sa uginućem stabla nestaje i mutirani genotip, a sličan primerak se neće pojaviti možda ni za milion godina“, ističe Tošić.

Danas, zahvaljujući njegovom trudu, ali i novim inicijativama poput akcije „Povratak zlatnog bora na Zlatibor“, započeta je nova faza spasavanja ove retke vrste. Za kalemljenje se koriste sadnice belog bora iz rasadnika, a plemke su grančice zlatnog bora koje su pronađene tokom terenskih istraživanja.