Додека американскиот претседател Доналд Трамп патува кон Блискиот Исток на првото големо меѓународно патување во неговиот втор мандат, аналитичарите велат дека турнејата со висок профил го нагласува трајното стратешко и економско значење на арапските држави од Заливот во надворешната политика на Вашингтон.

Турнејата, која треба да започне во вторник, вклучува посети на Саудиска Арабија, Катар и ОАЕ, што означува значаен дипломатски момент во услови на регионални превирања, особено тековната војна на Израел во Газа.

Според извештајот објавен во петокот од израелскиот весник „Једиот Ахронот“, посетата на Трамп доаѓа во време на растечки тензии со израелскиот премиер Бенјамин Нетанјаху, чие континуирано непочитување на американските директиви за Газа наводно го тестирало трпението на најблискиот круг на Трамп.

Повикувајќи се на неименувани извори, во извештајот се тврди дека на администрацијата „ѝ е едноставно доста“ од отпорот на Нетанјаху да се усогласи со стратешката визија на Вашингтон за регионот.

„Јерусалем пост“, цитирајќи дипломатски извор од Заливот, додаде масло на шпекулациите, објавувајќи дека Трамп може да издаде декларација со која формално ќе ја признае палестинската држава - таква што ќе го исклучи Хамас.

Доколку се потврди, таков потег би означил голема пресвртница во американската политика и драматично би ја преобликувал динамиката на израелско-арапските односи.

Други непотврдени извештаи во израелските медиуми сугерираат дека закажаната средба на Трамп со саудискиот престолонаследник Мохамед бин Салман во Ријад би можела да се прошири за да ги вклучи претседателот на Палестинската самоуправа Махмуд Абас, либанскиот претседател Џозеф Аун и сирискиот претседател Ахмед Алшара. Во понеделник, Трамп исто така рече дека „размислува да одлета“ во Туркије за потенцијалната средба во четврток меѓу лидерите на Русија и Украина во Истанбул.

Аналитичарите велат дека преполната агенда на Трамп ќе опфати широк спектар на регионални и глобални прашања - од трговија, инвестиции и вештачка интелигенција до војната во Украина, безбедноста на Црвеното Море, Газа, Сирија и иранското нуклеарно прашање - при што се очекува координација на високо ниво меѓу САД и нивните клучни партнери од Заливот.

Џорџо Кафиеро, извршен директор на „Галф стејт аналитика“, истакна дека за разлика од првиот мандат на Трамп во 2017 година, кога неговата инаугуративна посета во странство беше ограничена на Саудиска Арабија, овој пат претседателот ги посетува и Доха и Абу Даби.

„Фактот дека ова претстојно патување го вклучува не само Ријад, туку и Доха и Абу Даби, многу зборува за значењето на Катар и влијанието на ОАЕ“, рече тој.

„Овие три арапски монархии од Заливот се важни инвеститори во американската економија во низа сектори. Трамп е решен да ги продлабочи трговските врски на Америка со сите три, што се вклопува во неговата агенда „Да ја направиме Америка повторно голема“.“

Иран и регионалната стабилност

Меѓу клучните теми за кои се очекува да доминираат на разговорите на Трамп е иднината на иранскиот нуклеарен договор.

Анел Шелин, истражувачка за Блискиот Исток во Институтот Квинси, рече дека сегашниот пејзаж е значително различен од 2017 година, кога поддршката на Трамп ги охрабри Саудиска Арабија и ОАЕ да воведат неуспешна блокада врз Катар.

Овој пат, рече таа, се чини дека тоа сигнализира дека Трамп ги слуша загриженостите на Советот за соработка во Заливот (ГЦЦ) за можна војна со Иран, „нешто што Нетанјаху и Израел го посакуваат со години“.

„Со оглед на тоа што земјите од Заливот се обидоа да ги намалат тензиите со Иран во последниве години, додека се стремат кон економски развој... се надеваме дека исходот од патувањето на Трамп овој пат ќе биде поголема дипломатија, а не проширен и непотребен меѓусебен конфликт во Заливот“, изјави експертот за Анадолија.

Шелин нагласи дека низ целиот ГЦЦ постои силна поддршка за дипломатијата со Техеран, вклучително и потенцијално оживување на Заедничкиот сеопфатен план за акција (ЈЦПОА).

„Државите од Заливот се фокусирани главно на постигнување поголем мир и стабилност во Заливот, така што нивните амбициозни планови за економски развој и диверзификација можат да напредуваат“, рече таа.

„Секој развој на настаните што го намалува ризикот од нова војна во која ќе биде вклучен Иран или која било земја во соседството е добредојден.“

Сина Туси, виш нерезидентен соработник во Центарот за меѓународна политика, рече дека ставот на Трамп во врска со нуклеарниот капацитет на Иран ќе влијае и на ангажманите на неговата администрација со земјите од Заливот.

„Овие влади од Заливот јасно ја искажаа својата желба да развиваат цивилни нуклеарни програми“, рече Туси.

„Доколку САД го признаат правото на Иран за збогатување ураниум, може да се најдат во непријатна позиција да им го одземат истото право на своите арапски партнери. Во овој контекст, тврдокорната реторика на администрацијата пред разговорите во Мускат можеби била насочена не само кон Техеран, туку и кон Ријад и Абу Даби“, додаде тој, осврнувајќи се на индиректните нуклеарни разговори меѓу Иран и САД во главниот град на Оман.

Абрахамовиот договор и признавањето на Палестина

Посетата на Трамп доаѓа и во време на нови шпекулации за проширување на Абрахамовите спогодби.

„Мислиме дека многу, многу наскоро ќе имаме некои или многу најави, за кои се надеваме дека ќе донесат голем напредок до следната година“, рече Стив Виткоф, претставникот на американскиот претседател за Блискиот Исток, за време на настан во израелската амбасада во Вашингтон минатата недела, според извештај на „Џуиш инсајдер“.

Сепак, аналитичарите се сомневаат дека Ријад ќе продолжи со целосна нормализација на односите со Израел во сегашните услови.

„Не очекувам Саудиска Арабија да објави дека ќе ги нормализира односите со Израел“, рече Шелин.

„Се надевам дека саудиското раководство ќе му стави до знаење на Трамп дека не смее да продолжи да му дава поддршка на Израел додека тие се вклучени во геноцид врз Палестинците во Газа и дека мора да ја прекине безбедносната помош за Израел за да ги принуди да дозволат помош и да ја прекинат војната во Газа.“

Кафиеро го повтори ова мислење, истакнувајќи дека и Саудиска Арабија и Катар постојано инсистираат дека нормализацијата на односите со Израел зависи од создавањето на палестинска држава.

„Ријад и Доха би ги нормализирале односите со Израел само ако се појави палестинска држава, што е незамисливо сценарио со сегашната израелска влада на власт“, ​​рече тој.

„Не очекувам оваа претседателска посета да ги приближи ниту Саудиска Арабија ниту Катар кон нормализација на односите со Израел без драстично да се променат моменталните услови.“

Економски договори и одбранбени обврски

Освен дипломатијата, се очекува посетата на Трамп да се фокусира во голема мера на трговската и одбранбената соработка.

Кристин Диван, виш резидентен научен соработник во Институтот за арапските држави од Заливот во Вашингтон, рече дека посетата веројатно ќе стави акцент на комерцијалните партнерства во различни стратешки сектори.

„Првичните индикации укажуваат дека разговорите ќе се фокусираат на тесните билатерални врски во врска со трговијата и координацијата во стратешките сектори, како што се вештачката интелигенција, рударството и нуклеарниот развој“, рече таа.

„Очекувам повеќето резултати да се фокусираат на трансакциски договори.“

Според извештаите, САД веќе одобриле продажба на ракети во вредност од 3,5 милијарди долари на Саудиска Арабија пред посетата на Трамп, додека уште поголем пакет оружје, вреден над 100 милијарди долари, може да биде откриен за време на патувањето.

Во јануари, за време на неговиот прв телефонски разговор со Трамп по изборите во САД, престолонаследникот Мохамед бин Салман ја објави намерата на Саудиска Арабија да ја зголеми трговијата и инвестициите со САД за до 600 милијарди долари во следните четири години.

Во врска со посетата на Трамп, во вторник во Ријад е закажан голем инвестициски форум, на кој се очекува да присуствуваат извршниот директор на „БлекРок“, Лари Финк, извршниот директор на „Палантир“, Алекс Карп, како и високи раководители од „Ситигруп“, „ИБМ“, „Квалком“, „Алфабет“ и американската мултинационална инвестициска фирма „Франклин Темплтон“. Се очекува и учество на советникот за вештачка интелигенција и крипто на Белата куќа, Дејвид Сакс.

Шелин додаде дека иако САД веројатно ќе објават нови договори за оружје или одбрана со Саудиска Арабија, тие мора внимателно да се избалансираат со ставот на Трамп „Америка на прво место“.

„Доколку САД потпишат неограничена безбедносна обврска кон Саудиска Арабија, тоа би било спротивно на акредитивите на Трамп од политиката „Америка на прво место“, рече таа.

„Не е во интерес на САД да се обврзуваат да ја бранат Саудиска Арабија во сите околности. САД мора да бидат слободни да изберат кога одбраната на Саудиска Арабија (или Израел) им служи на американските интереси.“