Подемот на вештачката интелигенција ги тестира границите на законот за авторски права, при што судовите ширум светот се борат со тоа дали програмерите можат да користат заштитена содржина за обука на генеративни модели на вештачка интелигенција без дозвола.

Хенинг Гросе Русе-Кан, професор по право на Универзитетот во Кембриџ, вели дека оваа правна сива зона е во центарот на растечките судски битки низ САД, Велика Британија, Германија и пошироко.

„Дали постои таканаречен аргумент за фер употреба, како исклучок што ви дозволува да го правите ова без дозвола?“ рече тој во интервју за Анадолу за време на серијата предавања за Меѓународното право во антропоценот, настан организиран од Универзитетот Богазиџи во Истанбул.

„Тоа е клучно прашање кое се разгледува во случаи во различни јурисдикции... и во моментов е доста отворено“.

Во срцето на дебатата е начинот на кој се тренираат генеративните системи со вештачка интелигенција - како што се ЧетГПТ или Гугл Џемини. Овие алатки се потпираат на огромни збирки на податоци, од кои повеќето вклучуваат текст, слики, аудио и видео кои веќе се заштитени со авторски права.

„Количината на податоци што ви се потребни би значела дека мора да побарате дозвола од практично сите на интернет, што не можете да го направите, бидејќи како ќе го направите тоа?“ рече Русе-Кан.

Иако некои судски одлуки сугерираат дека ограничена употреба може да биде дозволена под „фер употреба“, случаите каде што содржината генерирана од вештачка интелигенција директно се натпреварува со оригиналите на кои е обучена има поголема веројатност да биде прогласена за незаконска, рече тој.

Неодамнешната пресуда на федералниот суд на САД во случај во кој е вклучена РОСС Интелиџенс (ROSS Intelligence) утврди дека неовластената употреба на законски материјал заштитен со авторски права за обука на модели на вештачка интелигенција не се квалификува како фер употреба.

Овие различни исходи го истакнуваат недостатокот на унифициран глобален пристап кон правата на интелектуална сопственост.

„Справувањето со тоа на меѓународно ниво би било идеално“, рече Русе-Кан, додавајќи, сепак, дека „правата на интелектуална сопственост обично се територијални права, па затоа Туркије има свој систем за права на интелектуална сопственост, Германија има, САД, секоја земја има свој систем“.

И тоа, истакна тој, ја отежнува глобалната координација.

„Ако немате заеднички став, многу е тешко да се најде меѓународен консензус“, додаде тој.

Иако договорите како што е Договорот ТРИПС и пактите како Договорот за борба против фалсификувањето (AЦTA) имаат за цел да ги доведат земјите во усогласување, Русе-Кан рече дека разликите во спроведувањето и толкувањето сè уште постојат.

„Тешко е да се најде едно решение за сите“, рече тој.

„Можеби е специфично за контекстот. Решенијата што би функционирале во Туркије можеби не се баш идеални решенија за Обединетото Кралство или за Јужна Кореја или за Малави.“

На секоја земја, нагласи тој, ѝ е потребен одреден степен на правна флексибилност за да изготви правила што одговараат на нејзините специфични потреби.

Освен правните сложености, Русе-Кан изрази загриженост и за растечкото влијание на големите дигитални платформи - особено нивната улога во одредувањето што е видливо или цензурирано онлајн.

„Еден, според мене, вообичаен тренд кој го сметам за донекаде загрижувачки е многу зголемената и постојано растечка моќ на главните посреднички платформи“, рече тој.

„Механизмите што ги користат овие платформи се во суштина оние што одлучуваат што е достапно на ЈуТјуб во однос на потенцијална содржина со говор на омраза или во однос на содржина што наводно ги крши авторските права“, додаде тој.

Русе-Кан предупреди против претпоставката дека таквите корпорации ќе го стават јавниот интерес на прво место. „

Не можете да очекувате од овие корпорации во суштина да работат за јавно добро.“

„Тие повремено би можеле да дејствуваат на начин што го промовира јавното добро, но во принцип, тие првенствено ќе бидат заинтересирани за максимизирање на профитот. Тоа е она што го прават режимите на приватно право што ги имаме во капиталистичката економија.“