Јас сум Христијан Станоевиќ, а вие го слушате Балкаст, новиот поткаст на ТРТ Балкан.

Од септември годинава македонските градежници ќе мора да проектираат и изведуваат според европските стандарди за градба. Во нив е вклучен и концепт за противпожарна заштита на објектите, кој претходно не беше дел од основниот проект. 

Европските кодови се стандарди кои со години се прават обиди да се воведат во македонското градежништво, но овој рок на неколку наврати беше одложен сопродолжување на пробниот период на прилагодување на градежните фирми. 

По големата трагедија повторно се актуел  изира примената на еврокодовите, но и воопшто почитување на стандардите на проектирање, ревизија, изведба и надзор над градежните објекти. Во п рвиот бран на проверки Министерството за транспорт и врски одзеде околу 500 лиценци на градежни компании но, најмногу поради неисполнување на условите на бројот на вработени инженери, а се очекуваат посуштински проверки на изведените проекти. 

Колку градежниците имаат одговорност за заштита од пожари?

Угостителски објект без повеќе портали за излез, за евакуација, без посебни инсталации со автоматски прскалки коишто го задушуваат самиот пожар или пак употреба на соодветни градежни материјали за заштита од ширење на пожарот и негово локализирање кај лесно запаливите конструкции не би смеело да добие употребна дозвола, а не па да работи со години. Проблемот во овој наш случај, а и генерално во Македонија е што нашиот систем почнувајќи од штурите градежни регулативи и закони преку несовесниот и непрофесионален стручен кадар, па се до надзорните инспекторати е во очајна состојба, и не е на ниво на европските прописи и стандарди за надзор на ваквите објекти.

Трагичниот пожар во импровизираната дискотека во Кочани во кој загинаа 59 млади животи отвори многу сомнежи за деценискиот трулеж на системот. Покрај недоследностите во издавањето лиценци, надзорот на инспекциите и полицијата, се отвори и Пандорината кутија во градежништвото. Но, и досега постоеја правилници за мерки за заштита од пожар. Токму меѓу приведените за дискотеката во Кочани е и сопственичка на градежна фирма која му изготвила основен проект на сопственикот на „Пулс“ за пренамена на магацинот, без да соодвестува со условите на самиот објект.

 Целиот градежен сектор е во фаза на ерозија. Правилникот за мерки и заштита од пожари и експлозиви се однесува повеќе на издржливоста на самата конструкција и нејзиниот носив капацитет. Во тој смисол проф. д-р Мери Цветковска има направено одлична елаборација на самиот правилник, но тоа што недостасува се нормативи и посебна стандардизација. Дозвола за пренамена на објект, од пониско ниво во конкретниот случај магацин во објект со посебна намена угостителски објект или дискотека без детален преглед на самите решенија за безбедност од пожар не би смеело да биде пракса.

За угостителски објект-кабаре, потребен е по еден влез на 100 гости, хидранти, системи за алармирање и делување при пожар, соодветни градежни материјали и уште многу други средства. Ништо од тоа не било применето што доведе до катастрофални 59 жртви и речиси 200 повредени.

Самите еврокодови односно европските прописи на проектирање ставаат посебен акцент на сигурноста на објектите во случај на пожари и мислам дека е крајно време да се воведат во нашата држава.Во Германија постои концепт за заштита од пожари кој го изготвуваат лиценцирани инженери паралелно со самото изготвување на изведбените планови. Разликата во однос на нашите прописи во Македонија ... е во тоа што ... не постојат егзактни прописи и норми за тоа кои градежни материјали ќе се употребуваат во зоните со зголемен ризик од дејство на пожар, како ќе биде решен самиот пат за евакуација на луѓето и животните од самиот објект надвор од него и на кој начин ќе се локализира пожарот. Надзорот во делот на концептот за заштита од пожари е на највисоко ниво и можноста за корупција верувајте, тука не постои.

Трагедијата во Кочани мора да биде поука за почитување и примена на стандардите кои нема да спречат пожари, но ќе спречат катастрофален број на жртви.

Ви благодариме што ја слушавте оваа епизода, и до следниот пат, останете безбедни и информирани!