ناتو، سازمان پیمان آتلانتیک شمالی، در سال ١٩۴٩ با مشارکت ١٢ عضو بنیان‌گذار در واشنگتن تاسیس شد. هدف اصلی این سازمان تقویت همکاری‌های دفاعی میان کشورهای عضو بود. ترکیه در تاریخ ١٨ فوریه ١٩۵٢ به این سازمان پیوست. با آغاز جنگ روسیه و اوکراین و احساس خطر فنلاند که سیاست بی‌طرفی خود را کنار گذاشت، این کشور در سال ۲۰۲۳ به ناتو پیوست و سوئد نیز در سال ۲۰۲۴ به این سازمان پیوست، به این ترتیب تعداد اعضای این سازمان به ٣٢ کشور رسید.

ستاد اصلی ناتو در شهر بروکسل، بلژیک قرار دارد و نمایندگان دائمی و نظامی ٣٢ کشور در آنجا حضور دارند. در فرآیندهای اجرایی ناتو، نمایندگان دائمی و نظامی به‌طور مشترک در تصمیم‌گیری‌ها مشارکت دارند و تمام تصمیمات به‌طور اجماعی و با همکاری کامل اعضا اتخاذ می‌شود.

ترکیه از زمان پیوستن به ناتو در سال ١٩۵٢ نقش مهمی در این ائتلاف ایفا کرده است. موقعیت استراتژیک، ارتش قدرتمند، تلاش‌هایش برای برقراری ثبات منطقه‌ای و مشارکت فعال در بحران‌ها باعث شده تا ترکیه سهم بزرگی در تامین امنیت ناتو داشته باشد. موقعیت جغرافیایی ترکیه به ناتو مزیت استراتژیک بزرگی می‌دهد. قرار گرفتن در نقطه تلاقی سه قاره و دسترسی به دریای سیاه، دریای مدیترانه و خاورمیانه ترکیه را به یکی از مهم‌ترین بازیگران در جناح جنوب‌شرقی ناتو تبدیل کرده است.

ترکیه با دسترسی به دریای سیاه، نقش حیاتی در تامین امنیت منطقه ایفا می‌کند. کنترل تنگه‌ها طبق قرارداد مونترو، به حفظ تعادل نظامی ناتو در دریای سیاه کمک می‌کند. تحولات خاورمیانه، به‌ویژه در عراق و سوریه، ترکیه را به یک بازیگر کلیدی در تقویت حضور ناتو در این منطقه تبدیل کرده است. مشارکت ترکیه در تمرینات دریایی و فعالیت‌های نظارتی در دریای مدیترانه، به استراتژی امنیت دریایی ناتو کمک شایانی کرده است.

ترکیه همچنین از عملیات‌ها و ماموریت‌های ناتو حمایت می‌کند و با این مشارکت، در میان پنج کشور اولی است که بیشترین کمک را به ناتو می‌رسانند. در زمینه مبارزه با تروریسم، که یکی از تهدیدات اصلی ناتو به شمار می‌رود، ترکیه با جدیت علیه تمامی اشکال تروریسم، از‌جمله داعش، القاعده، پ‌.ک‌.ک/ی.‌پ.‌گ و فتو، مبارزه می‌کند.

ترکیه یکی از کشورهایی است که بیشترین کمک را به نیروی‌های حافظ صلح در کوزوو (KFOR) ارائه داده است. در دوره ٢٠٢٣٢٠٢۴ ، فرماندهی این نیروه‌ها را برای مدت یک سال بر عهده گرفته و در حال حاضر مسئولیت معاونت فرماندهی نیروی‌های حافظ صلح در کوزوو را بر عهده‌دارد. همچنین، ترکیه یکی از کشورهایی است که به طور چرخشی مسئولیت واحد احتیاط نیروی‌های حافظ صلح در کوزوو را بر عهده گرفته و به تامین امنیت کوزوو و منطقه کمک می‌کند. علاوه بر این، ترکیه در سال ٢٠١٨ به‌عنوان یکی از کشورهایی که بیشترین حمایت نیروی انسانی را به ماموریت ناتو در عراق برای مشاوره و آموزش نیروهای امنیتی عراق ارائه داده، شناخته می‌شود. همچنین ترکیه سهم قابل‌توجهی در فعالیت‌های ناتو در حوزه عملیات هوایی و دریایی ایفا می‌کند.

ترکیه یکی از کشورهایی است که بیشترین کمک را به عملیات محافظت از دریا کرده است. در حال حاضر، فرماندهی دو گروه ماموریتی دائمی دریایی ناتو، شامل گروه دوم ماموریت دریایی دائم ناتو و گروه دوم ماموریت دائمی مقابله با مین‌های دریایی، برعهده ترکیه است. به‌منظور تقویت توان بازدارندگی و دفاعی ناتو و حفظ قابلیت همکاری با متحدان، نیروها و پرسنل ترکیه به‌طور فعال در تمرینات ناتو شرکت می‌کنند. علاوه بر این، ترکیه در حمایت از کشورهای شریک ناتو، به‌ویژه در زمینه ساخت ظرفیت‌های دفاعی، از طریق ارائه کمک‌های مالی و پرسنلی مشارکت دارد.

برآورد هزینه‌های دفاعی ترکیه در سال ٢٠٢۴ نسبت به تولید ناخالص داخلی (GDP) حدود ٢.٠٩ درصد است. در حال حاضر، ترکیه یکی از ٣٢ کشور ناتو است که این هدف را محقق کرده است. سهم هزینه‌های دفاعی ترکیه که به تامین سیستم‌های تسلیحاتی اصلی اختصاص یافته، حدود ٣۵ درصد است.

این درصد نشان‌دهنده این است که بخش عمده هزینه‌های دفاعی به سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت مانند تولید، تحقیق و توسعه (R&D) و تامین تجهیزات اختصاص می‌یابد. در زمینه مشارکت در صندوق‌های مشترک ناتو، ترکیه با سهم ۴.۵٩ درصدی از بودجه نظامی، در رتبه هشتم کشورهایی است که بیشترین کمک را به این صندوق‌ها می‌دهند. همچنین از نظر تامین نیروی انسانی برای ساختار فرماندهی ناتو، ترکیه در رتبه هفتم قرار دارد.

ترکیه، علاوه بر ارائه مشارکت‌های مهم در زمینه نیرو، پرسنل و بودجه به ناتو، میزبان برخی از مهم‌ترین ستادها و نهادهای ناتو نیز می‌باشد. از‌جمله ستادهای حیاتی ناتو، فرماندهی نیروهای زمینی ناتو (LANDCOM) در ازمیر و فرماندهی نیروهای واکنش سریع - ترکیه (NRDC-TÜR) در استانبول قرار دارند. همچنین، ترکیه میزبان نهادهایی است که به کشورهای عضو ناتو و کشورهای شریک آموزش و پشتیبانی ارائه می‌دهند. مرکز تعالی مبارزه با تروریسم ناتو و مرکز آموزش مشارکت برای صلح در آنکارا و مرکز تعالی امنیت دریایی ناتو در استانبول قرار دارند.

با این‌که ترکیه در سال‌های اخیر تحولی بزرگ در صنعت دفاعی خود ایجاد کرده است، نه‌تنها ظرفیت تولید داخلی خود را افزایش داده بلکه کمک‌های زیادی به عملیات‌های نظامی و توانمندی‌های دفاعی ناتو ارائه کرده است. به‌ویژه فناوری‌هایی که در زمینه پهپادها، سیستم‌های دفاع هوایی، وسایل نقلیه زرهی، مهمات و سیستم‌های جنگ الکترونیک توسعه داده، به استراتژی جنگی نوین ناتو اضافه شده‌اند.

امروزه سهم تولید داخلی در صنعت دفاعی ترکیه به بیش از ٨٠ درصد رسیده است. تکنولوژی‌های نظامی که ترکیه توسعه داده، ظرفیت نظامی مستقل ناتو را تقویت کرده و باعث شده این ائتلاف در برابر تهدیدات جهانی مقاوم‌تر شود. صنعت دفاعی ترکیه، به‌طور خاص، سلاح‌ها، وسایل نقلیه و تجهیزات نظامی با ویژگی‌های برجسته را بر اساس نیازهای مفهومی ارتش ترکیه تولید می‌کند. این سیستم‌ها که به تجهیزات نظامی ارتش افزوده شده‌اند، در شرایط سخت عملیاتی با موفقیت‌های چشمگیر به‌کار گرفته می‌شوند.

ترکیه نه‌تنها سیستم‌هایی را که در شرایط جنگی اثربخشی خود را ثابت کرده‌اند، بلکه مفاهیم استفاده از این سیستم‌ها را نیز برای رسیدن به اهداف خود با متحدان ناتو به اشتراک می‌گذارد. با ارتش قوی، موقعیت جغرافیایی استراتژیک و تجربه عملیاتی گسترده، ترکیه تاثیر مستقیمی بر امنیت ناتو دارد و در آینده نیز نقش کلیدی در استراتژی‌های منطقه‌ای و جهانی این ائتلاف ایفا خواهد کرد.