Baada ya karibu miongo minne ya umwagikaji damu na mapigano, PKK, kundi linalotajwa kama shirika la kigaidi na Uturuki, Marekani, na Umoja wa Ulaya, limetangaza rasmi kusambaratika na kusalimisha silaha.
Tangazo hilo lililotolewa Jumatatu linafungua ukurasa mpya katika historia ya sasa ya Uturuki, historia iliyogubikwa na vifo vya maelfu ya watu, iliyoharibu jamii, na changamoto ya usalama kwa taifa iliyodumu vizazi hadi vizazi.
Hata hivyo, uamuzi huu haukutokea ghafla. Ni matokeo ya mchakato mrefu na mgumu—unaodhihirisha si tu juhudi za Uturuki za kupambana na ugaidi, bali pia mabadiliko yake kama taifa. Mafanikio haya yalichangiwa na mkakati mpya wa kijeshi, teknolojia za kisasa za ulinzi, uratibu wa kijasusi wa hali ya juu, msimamo wa kidiplomasia, na uwekezaji uliolenga maeneo yaliyokuwa nyuma kimaendeleo.
Shinikizo la kijeshi lisilo na kikomo na mbinu za kisasa
Msingi wa ushindi wa Uturuki dhidi ya PKK ni mageuzi makubwa ya kijeshi. Hapo awali, vita dhidi ya ugaidi vilitegemea sana wanajeshi wa ardhini na mikakati ya kudumu, mara nyingi katika maeneo magumu na yenye changamoto za kijiografia. Hali hii ilianza kubadilika miaka ya 2010, wakati Uturuki ilipoimarisha mabadiliko makubwa ya vikosi vyake vya kijeshi. Kuimarika kwa sekta ya ulinzi ya nchini kulitoa nafasi kwa Uturuki kutengeneza ndege zisizo na rubani, silaha za kisasa, mifumo ya ufuatiliaji, na teknolojia za mawasiliano salama.
Ilipofika miaka ya 2020, ndege zisizo na rubani zilizotengenezwa na Uturuki—hasa Anka, Bayraktar TB2, na baadaye Akinci—zilikuwa zikitumika mara kwa mara kutambua na kuondoa malengo ya kigaidi ya PKK katika maeneo ya milimani, ndani ya Uturuki na hata kuvuka mpaka wa Iraq. Pamoja na kuanzishwa kwa kambi za kijeshi katika milima ya kusini mashariki, zilizosaidiwa na uwezo wa ufuatiliaji na mashambulizi ya masafa marefu, maeneo ya jadi ya udhibiti wa PKK yalizidi kuwa magumu kufikiwa. Kundi ambalo hapo awali lilitegemea usiri na uhamaji sasa lilijikuta likishindwa kujificha, dhaifu, na likitengwa zaidi.
Lakini uwezo wa kijeshi pekee haukutosha. Nyuma ya pazia, Shirika la Ujasusi la Uturuki (MİT) liliongoza mapinduzi ya kimya katika uwezo wa serikali wa kutumia mbinu ya kivita ya kusambaza taarifa. Uratibu wa moja kwa moja kati ya ujasusi na vikosi vya kijeshi uliruhusu operesheni sahihi zilizovunja mtandao wa uongozi na vifaa vya PKK. Wafanyakazi wa ngazi za juu waliondolewa au kukamatwa kwa utaratibu. Operesheni za kuvuka mipaka, ambazo hapo awali zilikuwa na utata, zikawa mbinu ya kawaida na yenye ufanisi mkubwa.
Kutengwa kimataifa kwa kimkakati
Wakati huo huo, serikali ya Uturuki ilipanua vita vyake dhidi ya ugaidi hadi kwenye uwanja wa kidiplomasia. Miaka ya shinikizo la mara kwa mara kwa washirika wa kimataifa—hasa Ulaya na Mashariki ya Kati—ilianza kuzaa matunda. Uwezo wa PKK kufanya kazi kwa uhuru katika miji mikuu ya kigeni, kufua fedha, na kuchangisha pesa chini ya kivuli cha kisiasa ulipungua kwa kiasi kikubwa. Ushawishi wa kijiografia unaokua wa Uturuki ulifanya wasiwasi wake kuchukuliwa kwa umakini zaidi na wenye nguvu duniani.
Kupitia uhusiano wa kiuchumi, diplomasia ya nishati, na ushirikiano wa kikanda, Ankara iliziba polepole mitandao ya msaada wa PKK nje ya nchi.
Uwekezaji wa kijamii na kiuchumi kusini mashariki
Hata hivyo, kilichobadilisha hali zaidi ni uwekezaji wa kimkakati wa serikali katika eneo ambalo PKK ilidai kuwakilisha. Katika miaka ya 2010 hadi 2020, kusini mashariki mwa Uturuki kulishuhudia wimbi la maendeleo ambalo halijawahi kushuhudiwa awali. Barabara zilizokuwa zimeharibika zilibadilishwa na barabara kuu.
Vijiji vya mbali vilipata huduma za afya na elimu. Sekta za ndani zilipokea motisha ya kukua. Vyuo vikuu vipya vilifunguliwa, vikitoa fursa kwa wanafunzi ambao, katika kizazi kilichopita, wangeona hawana mustakabali wowote ila kujiunga na waasi. Miradi ya upyaishaji wa miji, mipango ya ajira, na uhuru wa kitamaduni uliopanuliwa vilibadilisha muundo wa kijamii wa miji kama Diyarbakir, Mardin, na Sirnak.
Sambamba na hayo, idadi ya watu wa eneo hilo—hasa kizazi kipya—ilianza kuachana na simulizi la vurugu. Kwa elimu bora, fursa kubwa za kiuchumi, na ushiriki wa kiraia unaokua, ujumbe wa PKK ulianza kuonekana kuwa wa mtupu. Kile kilichokuwa kimewekwa kama mapambano ya haki na kutambuliwa sasa kilionekana na wengi kama kikwazo cha maendeleo na amani. Mbinu za uvurugu za kikundi zilizidi kutazamwa kuwa haziendani na matarajio ya kizazi kipya ambacho kilitaka kuwa sehemu ya Uturuki ya kisasa, ya kidemokrasia.
Katika muktadha huu unaobadilika, jaribio la muda mrefu la PKK la kutenda kama mhusika wa kijeshi na kisiasa lilianza kushindwa. Matawi yake ya kisiasa yalipoteza uaminifu, hasa wakati uhusiano wao na vurugu ulipozidi kuwa mgumu kuelezea. Wakati huo huo, tawi lake la kijeshi lilizidi kugawanyika, viongozi wakihama, wapiganaji wakijisalimisha, na msaada wa ndani ukikauka.
Mashariki ya Kati inabadilika—na hivyo pia thamani ya kimkakati ya PKK
Picha pana ya kikanda hichi pia ilibadilika. Ukomesho wa uhasama mkubwa nchini Syria na utulivu wa polepole wa Iraq uliacha nafasi ndogo kwa makundi ya wapiganaji kuendesha shughuli zao. Uhusiano wa kina wa Uturuki na serikali kuu ya Iraq na Serikali ya Kikurdi ya Kanda ya Kaskazini ulisababisha operesheni za pamoja dhidi ya kambi za PKK milimani. Maeneo haya, ambayo hapo awali yalizingatiwa kuwa maficho salama, yakawa maeneo hatarishi kwa shughuli za PKK. Bila ardhi ya kutawala, bila msingi wa nyumna salama, na upungufu wa uandikishaji, uwezo wa operesheni wa kundi hilo ulipungua hadi kuwa kivuli cha kile kilichokuwa awali.
IIlipofika mwaka 2025, PKK haikuwa tena shirika ambalo lilikuwa limewahi kuogofya Uturuki. Lilikuwa mabaki yaliyodhoofika na kuvunjika moyo, likishikilia itikadi za zamani na ushawishi unaopotea. Tangazo lake la kuvunjwa, ingawa la kihistoria, kwa njia nyingi lilikuwa ni kutambua kushindwa—kukubali kwa shingo upande kwamba mapambano waliyokuwa wakiongoza hayakuwa na nafasi katika Uturuki ya leo.
Ushindi wa kimkakati uliopangwa kwa miaka mingi
Serikali ya Uturuki imejibu kwa tahadhari lakini kwa uthabiti. Maafisa wamepongeza matokeo hayo kama ushindi wa taifa, huku pia wakisisitiza haja ya kuwa macho. Rais Erdogan, katika hotuba ya hivi karibuni, alisifu kuvunjwa kwa kundi hilo kama ushahidi wa umoja na azimio la Uturuki.
"Huu si ushindi wa kijeshi pekee," alisema, "bali ni ushindi wa nia ya watu wetu kuishi kwa amani na heshima, bega kwa bega, bila hofu."
Hakika, mwisho wa kundi la kigaidi la PKK si tu hadithi ya kushinda ugaidi—ni hadithi ya mabadiliko.
Kupitia uvumilivu wa kimkakati, maendeleo ya kiteknolojia, na ujumuishaji wa kijamii, Uturuki ilifanikiwa kufunga sura ya vurugu katika historia yake.
Iwapo amani inayofuata itadumu inategemea si tu sera za usalama, bali pia kuendelea kujenga taifa ambalo raia wake wote wanajihisi kuwa sehemu yake.
Kwa sasa, hata hivyo, jambo moja liko wazi: kile kilichoonekana kuwa hakiwezekani sasa ni kweli. PKK imekwisha. Na kwa hilo, taifa ambalo limepitia madhila ya miongo ya ugaidi linaanza mchakato wa kupona.
