Organizata e Shteteve Turke (OTS) miratoi sot Deklaratën e Budapestit, e cila tha se Republika Turke e Qipros Veriore (RTQV), së bashku me vëzhguesit e tjerë Hungarinë dhe Turkmenistanin, është pjesë "e pandashme" e botës turke.
Deklarata u lëshua pas samitit joformal të OTS-së të mbajtur në kryeqytetin e Hungarisë, Budapest.
Deklarata, e miratuar nga Këshilli i Krerëve të Shteteve më 21 maj, përfshinte nene që theksonin unitetin brenda organizatës, solidaritetin midis shteteve turke, mbështetjen e fortë për RTQV-në dhe çështje me rëndësi dhe përparësi për Türkiyen.
Duke shprehur solidaritetin e botës turke në sigurimin e të drejtave të barabarta të natyrshme të qipriotëve turq, udhëheqësit bënë thirrje për një zgjidhje të pranueshme dhe "të zbatueshme" reciprokisht për çështjen e Qipros "bazuar në realitetet aktuale në ishull".
Ata gjithashtu mirëpritën kontributin e RTQV-së në OTS.
Problemi disadekadësh i Qipros
Qiproja është përfshirë në një mosmarrëveshje prej dekadash midis grekëve qipriotë dhe turqve qipriotë, pavarësisht një sërë përpjekjesh diplomatike nga OKB-ja për të arritur një zgjidhje gjithëpërfshirëse.
Sulmet etnike që filluan në fillim të viteve 1960 i detyruan turqit qipriotë të tërhiqeshin në enklava për sigurinë e tyre.
Në vitin 1974, një grusht shteti greko-qipriot që synonte aneksimin e ishullit nga Greqia çoi në ndërhyrjen ushtarake të Türkiyes si fuqi garantuese për të mbrojtur turqit qipriotë nga persekutimi dhe dhuna. Si rezultat, Republika Turke e Qipros së Veriut u themelua në vitin 1983.
Vendi ka qenë i përfshirë në një proces paqeje me ndërprerje vitet e fundit, duke përfshirë një iniciativë të dështuar të vitit 2017 në Zvicër nën kujdesin e vendeve garantuese Türkiyes, Greqisë dhe Mbretërisë së Bashkuar.
Administrata greko-qipriote hyri në BE në vitin 2004, të njëjtin vit që grekët qipriotë bllokuan një plan të OKB-së për t’i dhënë fund mosmarrëveshjes së gjatë.
Angazhimi ndaj frymës së vëllazërisë në OTS
Duke shprehur angazhimin ndaj frymës së vëllazërisë në OTS dhe duke vënë në dukje rëndësinë e parandalimit të çdo përpjekjeje për të minuar unitetin dhe solidaritetin midis shteteve turke, siç thuhet në Kartën e Botës Turke, shtetet anëtare përsëritën angazhimin e tyre ndaj integritetit, kapacitetit institucional dhe vendimmarrës të saj.
Duke theksuar mbajtjen me sukses të Takimit të 17-të të Këshillit të Pleqve të OTS-së në Girne të RTQV-së më 1-2 maj 2025, udhëheqësit nënvizuan vullnetin e shteteve anëtare për të forcuar solidaritetin politik dhe mbështetjen e ndërsjellë midis tyre për çështje me rëndësi jetike për interesat e tyre kombëtare, siç thuhet në Dokumentin e Vizionit të Botës Turke 2040.
Ata gjithashtu inkurajuan vëzhguesit, përfshirë RTQV-në, të organizojnë programe shkëmbimi dhe aktivitete të ngjashme në fushën e rinisë dhe sporteve brenda organizatës.
Vlerësim për rolin rajonal të Türkiyes
Udhëheqësit shprehën vlerësim për rolin konstruktiv të Türkiyes në vendosjen e sigurisë dhe stabilitetit bazuar në integritetin territorial dhe unitetin e Sirisë, si dhe në arritjen e një procesi politik gjithëpërfshirës me pjesëmarrjen e të gjithë komponentëve të Sirisë dhe në heqjen e sanksioneve.
Duke shprehur shqetësim të thellë për situatën e rëndë humanitare në Gaza, ata gjithashtu riafirmuan mbështetjen për negociatat për një armëpushim të përhershëm dhe gjithëpërfshirës, lirimin e pengjeve dhe aksesin e papenguar humanitar në Gaza.
Duke hedhur poshtë të gjitha përpjekjet për të larguar palestinezët nga Gaza, udhëheqësit nënvizuan nevojën për një zgjidhje të drejtë dhe të qëndrueshme për konfliktin izraelito-palestinez dhe zbatimin e zgjidhjes me dy shtete bazuar në kufijtë e vitit 1967 me Kudsin Lindor si kryeqytetin e Shtetit Palestinez, në përputhje me rezolutat përkatëse të OKB-së.
Grupi i Punës për Afganistanin
Udhëheqësit mirëpritën krijimin e Grupit të Punës për Afganistanin, i cili do ta lehtësojë zhvillimin e një qëndrimi të përbashkët midis shteteve anëtare të OTS-së për çështjet që lidhen me Afganistanin dhe një deklaratë e përbashkët e veçantë për këtë çështje u miratua gjithashtu nga Këshilli i Krerëve të Shteteve.
Ata udhëzuan Sekretariatin e OTS-së që të organizojë ngjarje përkujtimore dhe festive në lidhje me Novruzin, festën e përbashkët të Botës Turke, brenda OTS-së në bashkëpunim me vendet anëtare, vëzhguesit dhe Organizatat e Bashkëpunimit Turk, në përputhje me thirrjen e bërë nga presidenti turk Recep Tayyip Erdoğan më 21 mars 2025.
Udhëheqësit gjithashtu përsëritën angazhimin e tyre për ta vazhduar bashkëpunimin në luftën kundër të gjitha formave të racizmit, diskriminimit, ksenofobisë, urrejtjes ndaj Islamit, gjuhës së urrejtjes dhe dezinformimit, dhe për të harmonizuar përpjekjet në platformat ndërkombëtare në këto fusha.
Thirrje për luftë të përbashkët kundër terrorizmit, krimit kibernetik
Udhëheqësit inkurajuan shtetet anëtare të OTS-së të vazhdojnë përpjekjet e përbashkëta për të luftuar të gjitha format e terrorizmit, si dhe krimin e organizuar transnacional, financimin e terrorizmit dhe krimin kibernetik.
Duke përsëritur vullnetin për të zhvilluar bashkëpunim efikas shumëpalësh brenda fushëveprimit të OTS-së në fushën e industrisë së mbrojtjes, ata udhëzuan shtetet anëtare që të përshpejtojnë përpjekjet e tyre në këtë drejtim.
Duke iu referuar kandidaturave të rëndësishme të shteteve turke në OKB dhe organizata të tjera ndërkombëtare, udhëheqësit mirëpritën kandidaturën e Türkiyes për anëtarësim të përkohshëm në Këshillin e Sigurimit të OKB-së për mandatin 2037-2038, në Bordin Ekzekutiv të UNESCO-s për mandatin 2025-2029 dhe në Këshillin Ekonomik dhe Social të OKB-së (ECOSOC) për mandatin 2026-2028.
Ata gjithashtu mirëpritën dhënien e Çmimit Ndërkombëtar "Ali Sir Nevai" të OTS-së shkencëtarit të njohur botërisht dhe laureatit të Çmimit Nobel, Profesor Aziz Sancar, për kontributet e tij në unitetin e Botës Turke.
Çmimi i lartpërmendur iu dha Sancarit si pjesë e programit të Samitit.
